Artukuły historyczne

8 marca 20248 marca 2024 Tomasz Gronczewski

Albert Houle i Operacja „Czekolada”

Kanada może poszczycić się wielką ilością znakomitych pilotów, którzy wywalczyli sobie miano asów powietrznych. Jednym z nich był Albert Ulrich Houle. Pod kątem odniesionych zwycięstw nie należał do ścisłej czołówki i zakończył wojnę z 12 zestrzeleniami indywidualnymi i jednym zespołowym. Jednak jego kariera była bardzo ciekawa i czasami obfitowała w egzotyczne wątki. Houle bronił nieba nad Cyprem, odganiał rozpoznawcze samoloty znad portu w Aleksandrii, wziął udział w decydującej bitwie pod El Alamein, gdzie w perfidnej zasadzce zestrzelił dowódcę III/StG 3 i kawalera Krzyża Rycerskiego Kurta Waltera. Był jednym z uczestników Operacji „Czekolada”, która aż prosi się o sensacyjną ekranizację. Wspierał lądowanie na Sycylii i lądowanie pod Anzio – Nettuno. Był najskuteczniejszym kanadyjskim pilotem w kampanii włoskiej. Walczył na Hurricanach i Spitfirach. To ta oficjalna strona. Prywatnie był zamiłowanym bokserem, niesfornym podwładnym, który dwa razy wylądował karnie w jednostce remontowej jako oblatywacz naprawianych samolotów. Raz polował na gazele pędząc Jeepem po wertepach, kiedy indziej wyleciał w powietrze na minie. Dwa razu dał się zaskoczyć wrogiemu myśliwcowi zbierając serie od tyłu. O dziwo jego burzliwa kariera miała jednak happy end.

Artukuły historyczne

27 grudnia 202330 grudnia 2023 Tomasz Gronczewski

Nocny jastrząb Karel Kuttelwascher

Karel Kuttelwascher, czyli legendarny „czeski nocny jastrząb” to dość wyjątkowy pilot. Zakończył wojnę jako najskuteczniejszy czechosłowacki as w historii z 18 zwycięstwami indywidualnymi i 2 zespołowymi. Tak jak Josef František nigdy nie walczył w czechosłowackiej jednostce, choć przez pewien czas w jego jednostce było więcej Czechosłowaków, niż rodowitych pilotów. Pierwsze zespołowe zwycięstwa uzyskał w Groupe de Chasse III/3, a 18 indywidualnych w 1 dywizjonie RAF walczącym na Hurricanach. Okazał się być doskonałym „intruderem”, czyli pilotem polującym w nocy na niemieckie samoloty lądujące po nalotach na Anglię i startujących do kolejnych misji. Zestrzelił w nocy w pojedynkę więcej niemieckich bombowców, niż wszyscy pozostali piloci 1 dywizjonu razem wzięci. Dokonał tego w krótkim okresie trzech miesięcy, kiedy dywizjon ten wykonywał misje “intruderskie” nad północną Francją, Belgią i Holandią Co było tajemnicą jego sukcesu? Inteligencja połączona z intuicją. „Kut”, jak go nazywali koledzy, po prostu wiedział gdzie polecieć, żeby zastać wrogie bombowce ze spuszczonymi majtkami. Nazwanie Kuttelwaschera inteligentnym, to nie taka pusta metafora. Jak wspominali jego koledzy, pod względem inteligencji wyraźnie się wyróżniał. Cechowało go też typowo czeskie ironiczne poczucie humoru.

Artukuły historyczne

22 sierpnia 202323 sierpnia 2023 Tomasz Gronczewski

“Latający rybacy” z Taberfane

Wodnosamoloty Mitsubishi A6M2-N Ni-shiki Suisen, nazwane w kodzie Aliantów “Rufe” walczyły w najodleglejszych zakątkach Pacyfiku: od Aleutów na północnym wschodzie po Wyspy Salomona na południowym wschodzie, od Kurylów na północnym zachodzie, bo Malaje na południowym zachodzie. Mimo początkowych nadziei pokładanych w tej koncepcji pływakowe myśliwce dość szybko okazały się być deklasowane przez nowsze myśliwce Aliantów i od wiosny 1943 roku zaczęły być relegowane do mniej strategicznych obszarów działania. Jednym z nich była obrona Holenderskich Indii Wschodnich, a dokładniej ich wschodniego akwenu Morza Arafura, gdzie Japończycy nie posiadali stałych lotnisk, a gdzie coraz częściej zapuszczały się samoloty RAAF i USAAF stacjonujące w Australii. Obronę tego rejonu powierzono 934 Kôkûtaï wyposażonemu w całości w wodnosamoloty Aichi E13A1, Mitsubishi F1M2 i Mitsubishi A6M2-N. Piloci 934 Kôkûtaï odnieśli najwięcej zwycięstw spośród wszystkich pilotów “Rufe”. Aż pięciu z nich osiągnęło status asa myśliwskiego (choć bardziej w japońskim rozumieniu tego pojęcia). W niniejszym artykule opisuję ich działania i liczne potyczki z Beaufighterami, Hudsonami, Liberatorami, Catalinami, a nawet Spitfirami RAAF.

Artukuły historyczne

15 marca 202315 marca 2023 Tomasz Gronczewski

Masao Taniguchi – zabójca Devastatorów Waldrona

Masao Taniguchi nie należy do najbardziej znanych asów marynarki japońskiej. To jeden z pilotów, którzy zakończyli szkolenie w 1940 roku i nie mieli szans na zbieranie szlifów w wojnie japońsko – chińskiej. Jednak w II wojnie światowej walczył od samego początku uczestnicząc w pierwszej fali ataku na Pearl Harbor jako pilot Akagi Kōkutai, Uczestniczył potem we wszystkich walkach, które stoczył ten lotniskowiec, z kulminacyjną Bitwą o Midway włącznie. To on był jednym z tych pilotów Zer, którzy unicestwili dywizjon torpedowy Devastatorów Johna Waldrona. W tej walce zgłosił zestrzelenie trzech TBD. Potem startując z pokładu Shōkaku wziął udział we wszystkich kluczowych bitwach w rejonie Wysp Salomona. Po Bitwie koło wysp Santa Cruz został przeniesiony do jednostek bazujących na lądzie. Walczył nad Kalkutą, nad Rabaulem, nad Trukiem, nad Peleliu, nad Filipinami. Podczas walki nad atolem Truk najprawdopodobniej skrzyżował szpady z Alexem Vraciu. W kampanii filipińskiej został ciężko ranny i ewakuowany do Japonii. Prawdopodobnie to ocaliło mu życie. Przeżył wojnę mając na koncie 14 zwycięstw powietrznych.
Informacje o Taniguchim są niestety szczątkowe. Rekonstrukcja jego losów oparta jest w dużej mierze o wyrywkowe informacje o jego udziale w tej, czy innej misji, które są rozsiane w wielu miejscach. Z drugiej strony te misje były wykonywane podczas najważniejszych starć na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim. Dlatego w tym artykule działania Taniguchiego opisane są na tle szerszego kontekstu działań jego jednostek bojowych.

Artukuły historyczne

21 września 202219 grudnia 2022 Tomasz Gronczewski

Neville Duke – as przestworzy i pilot doświadczalny

Jednym z najsłynniejszych pilotów doświadczalnych w historii był Chuck Yeager, amerykański as z 11,5 zwycięstwami, który 14 października 1947 przekroczył barierę dźwięku. To przyćmiło osiągnięcie jego brytyjskiego kolegi Neville Duka, który prawie dokładnie rok wcześniej jako pierwszy człowiek przekroczył magiczną barierę prędkości 1000km/h. Duke był przeciwieństwem Yeagera. Był skromnym, małomównym angielskim gentelmanem, który bez oporów potrafił pisać o swoich błędach i słabościach. A był przy tym jednym z najskuteczniejszych brytyjskich pilotów II wojny światowej. Zestrzelił 27 samolotów indywidualnie i dwa zespołowo (razem 27,833 zwycięstwa). Walczył najpierw nad Kanałem La Manche na Spitfirach, potem na Tomahawkach w Afryce i w końcu na Spitfirach w Afryce i we Włoszech. Zakończył wojnę nie tylko jako jeden z najlepszych asów RAF, ale też jako pilot, który osiągnął największą ilość zestrzeleń na Spitfirach w Afryce i we Włoszech.

Artukuły historyczne

25 sierpnia 202211 sierpnia 2023 Tomasz Gronczewski

Spitfiry nad Darwinem

Darwin, stolica Terytorium Północno-Zachodniego Australii jest najbardziej na północ położonym znaczącym miastem na tym kontynencie. Przez niemal dwa lata – od lutego 1942 do listopada 1943 – Darwin był bombardowany przez japońskie lotnictwo. W pierwszym roku jedyną obronę Darwina zapewniała amerykańska 49 Fighter Group. W drugim roku do obrony okolic Darwina ściągnięto trzy dywizjony Spitfirów tworzące 1 Fighter Wing RAAF. Historia walk Spitfirów z Zerami i “Betty” budzi emocje od lat 70 ubiegłego wieku, kiedy to brytyjski historyk Christopher Shores zweryfikował dokumenty obu walczących stron i odbrązowił faktyczne efekty tych zmagań. Po bliższym przyjrzeniu się historii walk o Darwin chciałoby się opatrzyć ten artykuł tytułem “Katastrofa nad Darwinem”, ale to byłby po prostu click-bait.
Cała ta historia pokazuje, jak ciężko oceniać najbardziej zdawać by się mogło oczywiste wydarzenia historyczne. Japończycy byli przekonani, że wygrywali, ale przegrali. Australijczycy mieli wrażenie, że wygrywali, ale przegrywali, a w sumie i tak wygrali. Sprawa się komplikuje jeszcze bardziej, gdy się dojdzie do wniosku, że ta kampania w sumie nie miała większego sensu i strategicznego znaczenia. I dziś tylko jedna grupa może docenić w pełni ten epizod – modelarze.

Artukuły historyczne

2 grudnia 202121 września 2022 Tomasz Gronczewski

“Terror Renu”, czyli David C. “Foob” Fairbanks

Hawkery Tempesty stały się w ostatnim półroczu wojny prawdziwymi królami przestworzy nad dogorywającą III Rzeszą. Kilku pilotów RAF i RNZAF uzyskało na tych samolotach status asa. Pierwszym, który tego dokonał nie był jednak wcale Brytyjczyk, a Amerykanin David Charles “Foob” Fairbanks. Jak by tego było mało, “Foob” okazał się najskuteczniejszym tempestowym asem, najskuteczniejszym pilotem RAF w ostatnim etapie wojny i pierwszym pilotem alianckim, który zestrzelił odrzutowego Arado Ar-234.

Artukuły historyczne

23 sierpnia 202113 maja 2023 Tomasz Gronczewski

Murray Joseph Shubin – as z Wysp Salomona

Murray Shubin był pilotem Lightningów w 339 Fighter Squadron na Guadalcanalu. Jednostka ta wsławiła się strąceniem Mitsubishi “Betty” z admirałem Yamamoto na pokładzie. Shubin nie uczestniczył jednak w tym locie. Zasłynął za to jako pierwszy pilot 13 Air Force, który zestrzelił pięć samolotów japońskich w jednym locie. Potem odznaczył się jako pierwszy pilot 13 AF, który osiągnął dwucyfrowy wynik zwycięstw powietrznych i przez parę miesięcy był czołowym asem tej formacji z 11 zwycięstwami na koncie.

Artukuły historyczne

23 czerwca 20215 sierpnia 2021 Tomasz Gronczewski

Bitwa o Leyte

Bitwa o Leyte była wielką bitwą powietrzno morską wokół amerykańskiego przyczółka na Wyspie Leyte w Filipinach. Złożył sie na nią szereg epickich starć japońsko – amerykańskich toczonych od 23 października do 25 października 1944. Bitwa była ostatnią nadzieją Japończyków na powstrzymanie amerykańskiej kontrofensywy na Pacyfiku i wynegocjowanie znośnych warunków pokoju. Oszukańcze manewry, całe floty rzucone na pewną śmierć jako przynęty, zmasowane ataki lotnicze, podstępne łowy okrętów podwodnych, piloci samobójcy, heroiczna walka lotniskowców eskortowych z wrogimi pancernikami, szaleńcza odwaga, mgła wojny i katastrofalne błędy dowódców po obu stronach. Tym była bitwa, która złamała ostatecznie potęgę japońskiej floty.

Artukuły historyczne

9 czerwca 202010 czerwca 2020 Tomasz Gronczewski

Matsuo Hagiri – wąsacz zawadiaka

Matsuo Hagiri to jeden z bardziej znanych japońskich asów marynarki. Co prawda odniósł tylko 13 zwycięstw powietrznych, ale walczył od 1940 roku do końca wojny. Jego szlak bojowy ciągnął się od Chin, przez wyspy Salomona, po obronę Japonii przed amerykańskimi nalotami. Był świetnym pilotem doświadczalnym, wytrzymywał wielkie przeciążenia. W walce zawadiacki – potrafił wylądować z kolegami na wrogim lotnisku, aby podpalić stojące tam samoloty. Był pierwszym pilotem, który zestrzelił nieprzyjacielski samolot na Shiden-Kaiu. I co chyba najważniejsze, miał najbardziej sumiaste wąsy spośród japońskich asów.

Artukuły historyczne

12 lipca 20191 czerwca 2020 Tomasz Gronczewski

Ilmari Juutilainen – najskuteczniejszy nie-niemiecki as II Wojny Światowej

Ilmari Juutilainen był najskuteczniejszym nie-niemieckim asem drugiej wojny światowej. Zestrzelił 94 i 1/6 samolotów sowieckich. Większość swoich zwycięstw odniósł na Messerschmittach Bf 109G-2 i G-6. Jego samoloty nigdy nie były draśnięte przez wroga. Żaden z jego skrzydłowych nie został nigdy zestrzelony. Był podoficerem i odmówił awansu na stopień oficera, żeby nie być przypadkiem odsuniętym od wykonywania lotów bojowych.

Artukuły historyczne

8 lipca 200925 lutego 2020 Tomasz Gronczewski

Ralph Elliott Jr i “Święci”

Ralph Elliott, Jr. był najskuteczniejszym Wildcatowym asem US NAVY odnoszącym zwycięstwa startując z lotniskowca. Choć wydawało się, że apogeum sławy Wildcatów przypadło na rok 1942 i poczatek roku 1943 (Morze Koralowe, Midway, Guadalcanal), to jednak Elliot odniósł wszystkie swoje zwycięstwa od października 1944 do stycznia 1945 roku podczas walk o Filipiny.
Większość z nich miała miejsce podczas największej bitwy morskiej wszechczasów, z kulminacyjnym epizodem rozegranym u wybrzeży wyspy Samar, gdzie po raz kolejny w dziejach Dawid wygrał z Goliatem.